Er zijn verschillende situaties waarbij naalden kunnen worden gebruikt in de (para)veterinaire zorg voor paarden. Wie is nu eigenlijk bevoegd om naalden bij paarden te gebruiken? De basisregel is dat alleen dierenartsen weefsels van dieren mogen doorbreken. Door een recente wetswijziging zijn geregistreerde dierenfysiotherapeuten in specifieke gevallen ook bevoegd.
Een naald ergens insteken is niet zonder risico. Het is dus belangrijk dat de persoon die de naald gebruikt weet wat hij of zij doet. Door hun kennis en deskundigheid van de anatomie, fysiologie en neurologie van dieren, zijn dierenartsen bij wetgeving bevoegd om zowel holle als dichte naalden bij dieren te gebruiken. Inmiddels zijn dierenfysiotherapeuten bevoegd om dichte naalden te gebruiken voor dry needling. Dit artikel gaat in op het correcte gebruik van naalden bij paarden.
HOLLE NAALDEN
Holle naalden worden gebruikt om vloeistof in of uit het lichaam te brengen door een zo klein mogelijke opening. Bij paarden wordt een holle naald vaak intraveneus (in een ader) gebruikt om bloed af te nemen, of medicatie (bijvoorbeeld sedatie) toe te dienen. Een andere veelvoorkomende injectieweg is intramusculair waarbij de medicatie in een spier toegediend wordt. In sommige situaties kan een naald intra-articulair gebruikt worden. In dat geval wordt een gewricht rechtstreeks en steriel aangeprikt om er vloeistof uit te halen of om medicatie toe te dienen. Het gebruik van holle naalden is te allen tijde voorbehouden aan dierenartsen. Opgeleide en geregistreerde paraveterinairen mogen sommige diergeneesmiddelen via injectie toedienen, maar uitsluitend in opdracht en onder controle van een dierenarts. In een enkel geval mag de eigenaar van een paard ook een diergeneesmiddel toedienen met een holle naald, dit mag alleen bij specifieke geneesmiddelen op aanwijzing en instructie van een dierenarts.
DICHTE NAALDEN
Voor het gebruik van dichte naalden bij dieren, gelden andere regels omdat de gebruiker daarmee geen vloeistoffen kan afnemen of toedienen. Dichte naalden worden gebruikt voor het uitvoeren van onder andere dry needling. Dry needling is een behandelmethode waarbij door middel van dunne naalden verhardingen in spieren worden aangeprikt ter vermindering van de spierspanning en daarmee bestrijding van pijn en bevordering van de mobiliteit. Deze techniek wordt veel gebruikt door dierenfysiotherapeuten, die tevens opgeleid zijn op het gebied van onderzoek en behandeling van het bewegingsapparaat. De herkenning van specifieke punten in de spieren ‘triggerpoints’ genoemd) is nodig voor het juist inzetten van dry needling. De effectiviteit van dry needling bij paarden is (nog) niet wetenschappelijk bewezen, ook is er geen klinisch onderzoek gedaan naar eventuele risico’s of bijwerkingen van de behandeling. Tot begin 2022, was het gebruik van dichte naalden voorbehouden aan dierenartsen. Een wetwijziging, voorgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie bij Dieren en ondersteund door de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde, heeft ervoor gezorgd dat dry needling aan de lijst van bevoegdheden van de dierenfysiotherapeut is toegevoegd.
RISICO’S VAN NAALDEN
De voordelen van het gebruik van naalden wegen vaak op tegen de nadelen, echter is het gebruik van naalden nooit zonder risico. Bij het inbrengen van een naald door weefsels wordt er telkens een kleine opening gemaakt. Bij het onjuist aanprikken kunnen bacteriën meegenomen worden en kan er een infectie plaatsvinden. In sommige gevallen kan dit leiden tot ernstige gevolgen, bijvoorbeeld bij intra-articulaire injecties. De dierenarts zal voor die gewrichtsinjecties dus de regio zorgvuldig reinigen en desinfecteren vóór de toediening. Een ander nadeel van injecties is dat niet alle medicaties overal ingespoten kunnen worden. Sommige diergeneesmiddelen kunnen niet rechtstreeks in het bloed toegediend worden, en andere moeten juist alleen maar in het bloed gespoten worden. Daarbij hoort ook uitgebreide kennis van de anatomie want sommige middelen kunnen beter niet in de omgeving van bijvoorbeeld zenuwen of peesschede worden toegediend. Verder kan het snel herkennen van een spuitreactie (dat wil zeggen dat het lichaam op de aanwezigheid van het product reageert) van levensbelang zijn. In het geval van een heftige (allergische) reactie moet de dierenarts soms snel handelen. Ook het gebruik van dichte naalden kan nadelen hebben. Wanneer onopgeleide mensen dit toepassen, kan dit tot ernstige gevolgen leiden. Het aanprikken van een zenuw door dry needling is ongewenst en kan leiden tot (tijdelijke) verlamming van de betreffende zenuw.
NAALDGEBRUIK ALLEEN DOOR BEVOEGDEN
Sporadisch wordt er op stallen door onbevoegde mensen een injectie gegeven. Let erop dat dit niet gebeurt door andere behandelaars dan dierenartsen (voor alle types naalden bevoegd) en dierenfysiotherapeuten (voor dry needling bevoegd). Andere beroepsbeoefenaars zoals hoefsmeden en gebitsverzorgers mogen dan wel deskundig en geschoold zijn in hun eigen vakgebied, maar zij zijn dit niet in het gebruik van naalden en het toedienen van diergeneesmiddelen. Naast het feit dat dit wettelijk niet is toegestaan (en dus strafbaar is), zijn deze beoefenaars ook niet verzekerd voor de mogelijke gevolgen van hun naaldgebruik. Daarbij is het onderzoek van de dierenarts en/of dierenfysiotherapeut voorafgaande aan de behandeling onmisbaar: je kunt pas genezen als je de kwaal weet!
Wil je weten wie bevoegd zijn? In het Diergeneeskunderegister (www.diergeneeskunderegister.nl) vind je de geregistreerde dierenartsen, dierenartsassistenten en dierenfysiotherapeuten.
