We hebben het als ondernemers allemaal druk. Bij anderen horen we regelmatig burn-outs voorbijkomen. Maar hoe zit dat in de hippische sector? Psycholoog Leoni Springer focust in haar praktijk Paard en Balans op de preventie van een burn-out. In een interview vertelt ze over haar werk, de oorzaken en symptomen van deze aandoening, en hoe paarden een cruciale rol kunnen spelen in het herstelproces.
Wat is een burn-out?
Volgens Leoni is een burn-out niet slechts een mentale of emotionele uitputting, maar een diepe fysieke en psychologische uitputting die het resultaat is van langdurige stress. “De symptomen zijn veelzijdig en variëren van vermoeidheid, concentratieproblemen en prikkelbaarheid, hoofdpijn en spierpijn tot ernstigere klachten zoals niet meer tegen licht en geluid kunnen en een depressieve stemming. In extreme gevallen kan burn-out zelfs leiden tot volledige uitputting van het lichaam, waarbij er sprake is van uitval verschijnselen en iemand bijvoorbeeld niet meer in staat is om te bewegen. De belangrijkste oorzaak van een burn-out is vaak het karakter van de persoon. Mensen die hoge eisen aan zichzelf stellen, perfectionistisch zijn of moeite hebben om grenzen aan te geven, lopen een hoger risico. Deze karaktereigenschappen zorgen ervoor dat iemand vaak door blijft werken, ondanks dat de energie al flink uit balans is. In combinatie met stressvolle omstandigheden, kan dit leiden tot burn-out.”
De risico’s voor ondernemers
Een burn-out komt niet alleen voor bij werknemers, maar ook bij ondernemers. Het lijkt logisch dat de druk van financiële verantwoordelijkheid, personeel en de constant aanwezige werkdruk ondernemers vatbaarder maakt voor een burn-out. Toch geeft Leoni aan dat het voor bedrijfseigenaren meestal moeilijker is, omdat ze geen (financiële) ruimte en tijd hebben om ziek te zijn. “Terwijl werknemers in loondienst vaak sneller een signaal krijgen van hun werkgever en ondersteund worden, is dit bij ondernemers veel minder het geval. Daarnaast ervaren ondernemers een grotere werkdruk en kunnen ze moeilijker een werk-privébalans behouden. Het ontbreken van een sociaal vangnet en de constante noodzaak om door te werken, maakt dat ondernemers vaak te laat toegeven dat ze hulp nodig hebben.”
Paarden als therapie
Leoni Springer zet paarden in als een instrument in haar begeleiding. Ze gebruikt deze om snel tot de kern van een probleem te komen. “Binnen tien minuten kom je op de essentie van het probleem. Paarden reageren namelijk niet op intellectuele of verbale communicatie, maar op non-verbale signalen, zoals de energie en het gevoel dat iemand uitstraalt. Dit maakt het voor de cliënt veel duidelijker om inzicht te krijgen in onderliggende emoties en blokkades. Bijvoorbeeld, als een cliënt probeert contact te maken, maar het paard loopt weg, kan dat gevoelens van afwijzing en frustratie oproepen. Dit is een veel directere ervaring dan wanneer iemand alleen over afwijzing praat in een therapie. Het werken met paarden is zeer effectief, omdat het de cliënt in aanraking brengt met zijn of haar gevoelens op een dieper niveau.”
Preventie van burn-out in bedrijven
Leoni vertelt dat bedrijven veel kunnen doen om burn-out bij hun werknemers te voorkomen, door allereerst een gezonde werk-privébalans te stimuleren. “De balans tussen energiegevende en energiekostende activiteiten moet in evenwicht blijven. Dit kan door het bieden van regelmatige pauzes, het aanmoedigen van beweging, en door duidelijke grenzen te stellen voor werkuren. Voor ondernemers is het belangrijk om een omgeving te creëren waarin open communicatie mogelijk is en waarin werknemers zich gesteund voelen. Het aanbieden van mentale begeleiding en de mogelijkheid om te sporten kan hierbij helpen.”
Burn-out in de paardenwereld
In de paardenwereld komen burn-outs ook voor, maar de oorzaken en risicofactoren kunnen volgens Leoni verschillen van die in andere sectoren. “Fysiek werk is een beschermende factor, omdat beweging en het werken in de natuur stressverlagend kan werken. Het zorgen voor paarden, het onderhouden van stallen, het rijden en trainen kan stress verminderen. Door de fysieke activiteit en de verbondenheid met de dieren maak je gemakkelijker oxytocine aan, een stof die positieve emoties bevordert.”
Toch zijn er ook specifieke stressoren die het risico op burn-out vergroten. Het werk in de paardenwereld is vaak 24/7, met onregelmatige werktijden, geen vakanties en het werken onder soms zware omstandigheden, zoals bij slecht weer of bij onverwachte dierenziekten of -ongelukken. Daarnaast werkt een groot deel van de mensen in de hippische sector als zelfstandige zonder vangnet, wat de druk verhoogt. In veel gevallen kunnen ondernemers of werknemers in de paardenbranche moeilijk ‘de deur dichtdoen’, wat het risico op overbelasting vergroot.
Deze sector kent ook een sterk gevoel van intrinsieke motivatie, waarbij mensen vaak werken vanuit een passie voor het vak, maar dit kan ook een valkuil zijn. Het gebrek aan grenzen stellen, gecombineerd met de wens om altijd te blijven presteren, kan leiden tot uitputting. Vooral in een sector waar hard werken en lange uren als vanzelfsprekend worden gezien, kan het besef van een naderende burn-out pas later komen, wanneer mensen hun grenzen allang overschreden hebben.”
Herstel van burn-out
Het herstel van een burn-out is een lang en intensief proces. Volgens Leonie is rust essentieel, maar daarnaast moeten cliënten ook actief aan hun mentale herstel werken. “Inzicht alleen is niet genoeg. Het doel is niet alleen om het energielevel te herstellen, maar ook om de onderliggende gedachten en patronen te doorbreken door middel van oefeningen.”
Conclusie
Tot slot concludeert Leoni dat een burn-out meer is dan alleen vermoeidheid. “Het is een fysieke en psychologische uitputting die vaak voortkomt uit een combinatie van karaktereigenschappen, zoals perfectionisme en het negeren van grenzen, en de constante druk van werkomstandigheden. Ondernemers zijn bijzonder vatbaar voor een burn-out door de verantwoordelijkheden die ze dragen en het vaak ontbrekende vangnet om op terug te vallen. Herstellen van burn-out vergt tijd en toewijding, maar met de juiste begeleiding, zelfinzicht en het aanleren van gezonde gewoonten kunnen mensen niet alleen hun energie terugvinden, maar ook hun mentale weerbaarheid vergroten en toekomstig risico op burn-out verminderen.”
Ben je geïnteresseerd in het volgen van een therapiesessie of preventieve coaching, Leoni Springer biedt nu 10% korting aan met de code ‘dehippischeondernemer’.
