In de koude maanden krijgen veel paarden vaak één of meerdere dekens op, ook op stal. De gladgeschoren sportpaarden hebben het misschien nodig, maar de meeste paarden in Nederland niet. Dit artikel geeft een overzicht van de zin en onzin van dekengebruik bij paarden.
Met betrekking tot de temperatuur regeling (thermoregulatie) is een paard echt niet hetzelfde als een mens. Waar mensen zich het lekkerst voelen bij ongeveer 20-25°C, ligt de thermoneutrale zone van een ongeschoren paard tussen de – 5°C tot 15°C. Dit zijn temperaturen waarbij het paard geen extra energie nodig heeft om zichzelf warm te houden, dan wel af te koelen. De Nederlandse winter is voor onze paarden dan ook een stuk prettiger dan de zomer. Let wel, de temperatuur waarbij het paard zich comfortabel voelt is natuurlijk wel afhankelijk van ras, leeftijd, regio en of hij geschoren is
ONDER NUL
Het is opmerkelijk dat een paard, bij een temperatuur onder nul, het niet per definitie koud heeft zoals wij mensen. Daar zijn met name vier anatomische of fysiologische reden voor: vacht, spiermassa, huidoppervlak en vertering. Paarden hebben aanzienlijk meer beharing dan mensen en die wordt ook nog eens afgestemd op het seizoen (de vacht groeit onder invloed van kortende dagen en dalende temperatuur). Daarnaast bestaan paarden voor 60% uit spiermassa (dat is bij mensen maar 35-40%) en deze genereert warmte. Bovendien hebben mensen relatief gezien een veel groter huidoppervlak om het lichaam te kunnen afkoelen. Dat wil zeggen dat een paard én meer warmte genereert én het veel minder makkelijk kwijt kan raken via de huid, in vergelijking met mensen. Tenslotte kunnen paarden zich letterlijk ‘warm eten’. Bij de fermentatie van ruwvoer in de dikke darm komt veel warmte vrij en dit houdt het paard van binnen warm. Extra voeren kan dus voldoende zijn om een koudere nacht prima door te komen. doel van het paard. De zadelplaats ongeschoren laten is bijvoorbeeld fijner voor de huid van het paard als het regelmatig een zadel draagt. Alleen de onderlijn scheren kan voor koudbloeden dan weer een uitkomst zijn om wel zonder deken buiten te kunnen blijven. In de wetenschap dat hittestress een groter probleem is dan kou, is het voor het welzijn van het paard goed als scheren en dekengebruik weloverwogen worden. De punten in het kader kunnen daar bij helpen.
‘Voor het welzijn van het paard kan scheren in bepaalde gevallen noodzakelijk zijn’
NA ARBEID
Als arbeid is een cooling down nodig om de lichaamstemperatuur naar beneden te brengen. Gebruik dus géén deken, maar geef het paard de kans om af te koelen, dat duurt namelijk langer dan bij mensen. Is het paard toch nog klam, dan kan een zweetdeken uitkomst bieden. Deze dekens zijn ervoor gemaakt vocht naar de buitenkant van de deken te transporteren en zo het paard te helpen met opdrogen zonder het koud te krijgen. Na een half uur tot een uur kan deze deken af.
SCHEREN OF NIET?
Wanneer een paard het warm heeft gaat hij zweten, maar wordt ook slomer, presteert minder en toont soms koliekverschijnselen. Voor het welzijn van het paard kan scheren in dat geval noodzakelijk zijn. De paarden die regelmatig sporten kunnen hun warmte beter kwijt en drogen sneller op na het werk. De vacht is dan wel minder goed in staat regenwater af te laten vloeien en de huid droog te houden. Houd bij het scheren rekening met het gebruiksdoel van het paard. De zadelplaats ongeschoren laten is bijvoorbeeld fijner voor de huid van het paard als het regelmatig een zadel draagt. Alleen de onderlijn scheren kan voor koudbloeden dan weer een uitkomst zijn om wel zonder deken buiten te kunnen blijven. In de wetenschap dat hittestress een groter probleem is dan kou, is het voor het welzijn van het paard goed als scheren en dekengebruik weloverwogen worden. De punten in het kader kunnen daar bij helpen.
WEL OF GEEN DEKEN?
– Als mensen het koud hebben, hebben paarden het waarschijnlijk nog warm;
– Paarden hebben eerder verminderd welzijn door hitte en overmatig dekengebruik, dan door kou;
– Temperaturen onder de 10°C of zelfs vorst zijn geen probleem, ook niet voor gedeeltelijk geschoren paarden, onder de voorwaarde dat een paard kan schuilen voor regen en wind;
– Meer dan één deken tegelijk is niet nodig. Dekens combineren hoeft dus niet;
– Dekens werken vaak averechts, het gewicht drukt de luchtlaag tussen de haren weg, waardoor de isolerende werking verloren gaat;
– Sommige ongeschoren paarden staan dagen- tot wekenlang met hetzelfde dek op (buiten), zonder dat het er af en toe afgehaald wordt. Het risico op regenschurft of andere huidinfecties neemt dan toe. Bovendien blijven verwondingen en plotseling vermageren zo onopgemerkt;
– Dekens verstoren de onderlinge communicatie van paarden;
– Eczeemdekens zijn voor paarden met een insectenallergie of zongevoelige huid wel noodzakelijk. Dat speelt echter voornamelijk een rol in de zomermaanden en staat los van dekengebruik tegen koude;
– De eerste weken na volledig scheren moet het paard acclimatiseren aan de nieuwe situatie;
– Staat het paard altijd dik ingepakt en wil men minderen? Bouw het rustig af zodat het paard kan wennen aan de nieuwe situatie;
– Paarden die zijn geïmporteerd uit een warm land, hebben al gauw een maand of twee nodig om te wennen aan het Nederlandse klimaat.
– Let op het verschil tussen de buitentemperatuur (buiten het gebouw) en binnen de stal. De staltemperatuur is vaak aanzienlijk hoger dan buiten. De temperatuur op je telefoon is de buitentemperatuur. Hang een thermometer op stal voor betere inschatting;
– Ieder paard is uniek, kijk naar het paard om te zien wat nodig is, niet naar stalgenoten.
