Ruwvoer vormt de basis van het rantsoen van paarden. Toch is het niet altijd stofvrij of van constante kwaliteit. Vooral paarden met luchtwegproblemen kunnen gevoelig zijn voor schimmelsporen en stofdeeltjes. Twee veelgebruikte methoden om hooi ‘schoner’ te maken zijn stomen en weken. Beide technieken beïnvloeden niet alleen het stofgehalte, maar ook de voedingswaarde en smakelijkheid van het hooi.
Ruwvoer dat zowel stofarm is als graag gegeten wordt, is voor veel paarden de ideale combinatie. Vooral bij paarden met gevoelige luchtwegen of stofgerelateerde klachten is het belangrijk dat het ruwvoer stofarm en van goede kwaliteit is. Ook voor paarden met stofwisselingsproblemen, zoals insulinedisregulatie of hoefbevangenheid, speelt de samenstelling van het ruwvoer een belangrijke rol. Twee veelgebruikte technieken om hooi te behandelen zijn stomen en weken. Beide beïnvloeden niet alleen de luchtwegen, maar ook de voedingswaarde en smakelijkheid van het hooi. In dit artikel worden de voor- en nadelen van beide methoden besproken.
Luchtwegen: stof en schimmel verminderen
Het belangrijkste doel voor het behandelen van hooi is het verminderen van stof, schimmelsporen en bacteriën die de luchtwegen kunnen irriteren wanneer het paard deze inademt tijdens het eten. Onderzoek toont aan dat stomen met een Haygain hooistomer (bij ongeveer 100 graden Celsius gedurende 50 tot 60 minuten) het gehalte aan bacteriën en stofdeeltjes tot wel 99% kan verlagen. Daarmee is deze methode zeer effectief Effect van stomen en weken op hooi Ruwvoer vormt de basis van het rantsoen van paarden. Toch is het niet altijd stofvrij of van constante kwaliteit. Vooral paarden met luchtwegproblemen kunnen gevoelig zijn voor schimmelsporen en stofdeeltjes. Twee veelgebruikte methoden om hooi ‘schoner’ te maken zijn stomen en weken. Beide technieken beïnvloeden niet alleen het stofgehalte, maar ook de voedingswaarde en smakelijkheid van het hooi. voor paarden met luchtwegproblemen, zoals paardenastma. Het gebruik van zelfbouwsystemen of namaakproducten wordt afgeraden, omdat ze vaak de ver[1]eiste temperatuur niet bereiken, wat kan leiden tot een toename van bacteriële groei in plaats van een afname. Weken van hooi (onderdompelen in water, meestal 30 minuten tot enkele uren) vermindert tijdelijk het aantal stofdeeltjes, maar is niet effectief in het doden van bacteriën en schimmels. Langdurig weken kan zelfs de bacterie[1]groei bevorderen, vooral als het water warm is en het hooi niet direct na het weken wordt gevoerd. Bovendien is weken in de praktijk vaak niet haalbaar bij vorst, terwijl juist de winter een risicoperiode is voor paarden met luchtwegproblemen.
Voedingswaarden: verlies van suikers en voedingsstoffen
Een belangrijke reden om hooi te weken is het verlagen van het suikergehalte (wateroplosbare koolhydraten), wat van belang is voor paarden met insulinedisregulatie, hoefbevangenheid, spierproblemen of maagzweren. Onderzoek toont aan dat 15 minuten weken het suikergehalte al met ongeveer 30% kan verlagen, terwijl 12 uur weken tot een verlaging van 50% of meer kan leiden. De exacte afname hangt uiteraard af van het type hooi en de suikersoort (zoals fructose, fructaan of glucose). Een aandachtspunt bij weken is het verlies van eiwitten, energie en mineralen (zoals natrium en kalium), wat de elektrolytenbalans kan verstoren. Stomen verlaagt het suikergehalte ook, maar in mindere mate (vaak minder dan 20%). Hierdoor is stomen minder geschikt voor paarden die een suikerarm dieet nodig hebben. Daar staat tegenover dat stomen de overige voedingsstoffen, zoals eiwitten en mineralen, beter behoudt dan weken.
Smakelijkheid: eten paarden het nog graag?
Een veelgehoorde zorg is of paarden het behandelde hooi nog wel willen eten. De smakelijkheid is sterk afhankelijk van de toegepaste behandeling. Gestoomd hooi wordt meestal goed geaccepteerd door paarden, vaak zelfs als smakelijker ervaren door de “warme grasgeur”. Dit maakt stomen een haalbare en paard[1]vriendelijke oplossing. Het wordt zelfs gebruikt bij paarden zonder luchtwegaandoeningen of suikergevoeligheid, maar die moeite hebben met het eten van droog hooi. Langdurig geweekt hooi daarentegen kan een muffe geur en slappere structuur krijgen, wat ertoe kan leiden dat sommige paarden het minder graag eten. Korter weken (bijvoorbeeld maximaal 30 minuten) lijkt dit negatieve effect enigszins te beperken.
‘Langdurig weken kan de bacteriegroei bevorderen’
Milieu en praktische aspecten
Hoewel niet het hoofdonderwerp van dit artikel, verdienen ook praktische overwegingen aandacht. Weken verbruikt grote hoeveelheden water en veroorzaakt vaak stinkend afvalwater, dat niet aan (andere) paarden gegeven kan worden. Stomen vereist stroom en een investering, maar produceert minder afvalwater en is praktischer en hygiënischer.
Conclusie: afwegen per paard en situatie
Beide methoden kunnen nuttig zijn, afhankelijk van het paard, de situatie en het doel. Bij luchtwegproblemen is stomen de beste keuze. Bij suikerbeperking is weken effectiever, mits zorgvuldig uitgevoerd. Smakelijkheid is over het algemeen beter bij gestoomd hooi dan bij langdurig geweekt hooi. Met deze kennis kan de paardenhouder een bewuste keuze maken die aansluit bij de behoeften van het paard én de praktische mogelijkheden op stal.
Tekst en foto: dr. Thibault Frippiat
