De ‘R’ zit weer in de maand en dat betekent voor veel paarden meer tijd in de stal, stoffige omgeving en een verhoogd risico op hoestklachten. Wat veel eigenaren niet weten, is dat een hardnekkige hoest of lichte neusuitvloeiing in deze periode een voorbode kan zijn van iets ernstiger: paardenastma.
Paardenastma is een van de meest voorkomende luchtwegaandoeningen in de paardensector en heeft grote impact op het welzijn en de prestaties van het paard. Gelukkig is er met de juiste kennis en aanpak veel mogelijk om het onder controle te krijgen.
Wat is paardenastma?
Paardenastma is een chronische, niet-infectieuze ontsteking van de diepe luchtwegen. De aandoening werd vroeger aangeduid als dampigheid, COPD of RAO, maar wordt tegenwoordig aangeduid met één overkoepelende naam: paardenastma. Het ontstaat doordat gevoelige paarden overreageren op ingeademde stofdeeltjes, schimmelsporen, pollen of andere prikkels in de lucht. Die overreactie leidt tot ontsteking, slijmvorming en vernauwde luchtwegen. In ernstige gevallen kan het paard zelfs in rust benauwd raken.
Er zijn twee vormen:
• Milde tot matige astma – vaak onopgemerkt, komt voor bij alle leeftijden. Het paard presteert iets minder, heeft lichte neusuitvloeiing of hoest af en toe.
• Ernstige astma – treft vooral oudere paarden (7+), met duidelijke benauwdheid, chronische hoest en verminderde prestaties.
Oorzaken en vicieuze cirkel
De boosdoeners zijn vaak microscopisch kleine stofdeeltjes die in stallen voorkomen, zoals schimmelsporen in hooi of bodembedekking. Bij astmatische paarden ontstaat een overgevoelige reactie: het lichaam stuurt ontstekingscellen en produceert slijm. Dat leidt tot hoest, benauwdheid en bij uitblijvende behandeling zelfs blijvende longschade.
Vroege signalen herkennen
Hoesten, lichte neusuitvloeiing of een slechter herstel na inspanning zijn tekenen die niet genegeerd mogen worden. Omdat milde paardenastma zo onopvallend kan verlopen, is alertheid van de eigenaar cruciaal. Vroege diagnose en ingrijpen kunnen veel leed voorkomen.
Behandeling en management
De behandeling van paardenastma bestaat uit twee pijlers: aanpassen van de omgeving en medische behandeling (indien nodig).
1. Aanpassingen in het stalklimaat
Een stofarme stalomgeving is de belangrijkste voorwaarde voor een paard met luchtwegproblemen. Denk aan goede ventilatie, weidegang, stomen van hooi, stofarme bodembedekking en het vermijden van stofwolken bij het schoonmaken of vegen.
De Haygain hooistomer is hierbij een bewezen hulpmiddel. Door het hooi met stoom te behandelen worden schimmelsporen en bacteriën gedood, zonder dat voedingsstoffen verloren gaan. Voor paarden met (beginnende) luchtwegklachten biedt dit een effectieve manier om de dagelijkse prikkels te verminderen. Het stomen vermindert de blootstelling aan allergenen met meer dan 99%, waardoor het hooi veiliger en beter verteerbaar wordt.
2. Medische behandeling
Bij ernstigere vormen is vaak ook medicatie nodig, zoals corticosteroïden (ontstekingsremmers) of luchtwegverwijders. Verneveling via aerosoltherapie is hierbij de meest directe en efficiënte toedieningsmethode. De medicijnen komen dan precies op de plek waar ze nodig zijn: in de longen.
Waarom snel handelen belangrijk is
Hoe langer een ontsteking in de luchtwegen voortduurt, hoe groter de kans op blijvende schade. Een paard dat langdurig hoest of last heeft van benauwdheid, kan structurele littekens in de longen ontwikkelen. Ingrijpen bij milde symptomen voorkomt verergering en verhoogt de kans op volledig herstel.
Praktische tips op een rij:
• Laat het hooi stomen (bijv. met Haygain)
• Gebruik stofvrije bodembedekking zoals zaagsel of rubbermatten
• Zorg voor goede ventilatie en open buitenluiken
• Zet je paard buiten tijdens stalwerkzaamheden
• Vermijd stallen met hoge ammoniakwaarden of schimmelgeur
• Raadpleeg altijd je dierenarts bij hoest of benauwdheid
Tot slot
Paardenastma is een serieuze aandoening die – mits op tijd herkend en aangepakt – goed beheersbaar is. Met aanpassingen in huisvesting, goed management en eventueel aanvullende behandelingen kun je je paard helpen om vrijer te ademen en prettiger te leven.
Met dank aan dierenarts-specialist Thibault Frippiat voor de input over paardenastma.
