Diergezondheid en dierenwelzijn moeten leidend zijn bij het fokken van paarden en pony’s. Zo stellen de paardendierenartsen in hun whitepaper. Deze zin lijkt een open deur. Iedereen wil natuurlijk een paard of pony fokken dat gezond is en zich ook in het hoofd prettig voelt. Doen fokkers dat dan niet altijd?
Het antwoord op die vraag is: helaas niet. Bij een rondje langs de velden van allerlei fokverenigingen blijkt dat er dieren als ideaal fokdier worden gezien, die geen gezond lichaam hebben. Fokkerij van paarden is gericht op, voor dat specifieke ras, gewenste eigenschappen zoals grootte, conformatie en kleur. Soms wordt al eeuwen geselecteerd richting een ideaalbeeld. Deze selectie heeft veel positieve fokresultaten opgeleverd zoals werkwilligheid of sterker beenwerk. De fokkerij heeft daarnaast ook geleid tot voor het paardenwelzijn ongewenste lichamelijke kenmerken bij paarden en pony’s. Denk hierbij aan overgewicht, schedeldeformaties en andere aandoeningen. Deze aandoeningen veroorzaken pijn en ongemak, waardoor paarden niet optimaal kunnen functioneren. Dit heeft niet alleen gevolgen voor hun dagelijkse activiteiten en dus de levenskwaliteit, bij bepaalde rassen kunnen ze ook impact hebben op prestaties in sport.
‘Selecteer op welzijn en gezondheid’
Meerdere stamboeken onderkennen, soms al vele jaren, het belang van goede selectie op het welzijn en de gezondheid van het paard en steken daar veel tijd en geld in. Toch zijn er nog stamboeken die achter lijken te blijven. Wat zijn dan de lichamelijke problemen die door selectie versterkt worden? Denk bijvoorbeeld aan beenstanden. Voor een aantal stamboeken is een bokbeen of een heel recht achterbeen een ideaal beeld. Voor het dier zorgen deze standen voor een afwijkende belasting van de gewrichten en aanverwante structuren. De kans op kreupelheden of blessures is groot. Van belang is dat de voetas vanaf de kogel naar de hoef recht blijft om een goede afwikkeling van de voet te kunnen hebben. Ook moet het dier bij vooraanzicht recht op zijn voeten staan en niet naar links of rechts van de loodlijn afwijken.
Paardenmensen kijken soms stiekem grinnikend naar de discussie rondom de kortsnuiten bij honden en katten. Maar ook binnen onze stamboeken hebben we, weliswaar milder, met dezelfde problematiek te maken. Door de fokkerij worden de hoofden kleiner en/of smaller, waardoor de ademhaling bemoeilijkt wordt of er tandheelkundige afwijkingen kunnen optreden. De eigenaar moet zich hiervan goed bewust zijn en een verantwoorde keuze maken bij het nastreven van fokdoelen. Ook zijn bij bepaalde stamboeken uitpuilende ogen gewenst, omdat de dieren dan in verhouding grote ogen hebben. Uitpuilende ogen ontstaan door een verkleinde ruimte waar de ogen inpassen. Tijd om met deze selectie te stoppen, vóór we zover zijn als bij de honden met kortsnuiten.
Een belangrijk aandachtspunt is de voedingstoestand van onze paarden en pony’s in Nederland. Uit onderzoek blijkt dat meer dan de helft te zwaar is. Overgewicht is niet goed voor het welzijn. Bij enkele pony stamboeken wil men graag een goed gevuld dier zien, van de buik en de hals. Oftewel, de pony is (veel) te dik. Met alle gevolgen voor de gezondheid die daarbij horen. Durf als stamboek voorop te lopen en pak het streven naar overgewicht aan door alleen dieren met een gezond gewicht op keuringen voorop te laten lopen.
‘Maak paardenwelzijn onderdeel van het fokdoel’
De maatschappij accepteert steeds minder rondom het houden en de inzet van dieren. Vaak wordt dit door de paardensector als argument gebruikt dat we zaken moeten aanpassen. Dit mag dan wel een stok achter de deur zijn, maar de motivatie om paardenwelzijn te verbeteren moet uit de paardensector zelf komen. We houden allemaal van onze paarden en pony’s. Wij zijn het aan hen verplicht om regelmatig in de spiegel te kijken of we het nog goed voor ze doen. En als we denken “we hebben het altijd zo gedaan”, dan moet juist die keuze of die activiteit goed tegen het licht gehouden worden.
Hoewel niet alle fokkers verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van ongewenste lichamelijke afwijkingen, is het van essentieel belang dat iedere fokker en stamboek zijn invloed inzet om paardenwelzijn onderdeel te maken van het fokdoel. In plaats van alleen te focussen op uiterlijke schoonheid, zou de nadruk in de fokkerij meer moeten worden gelegd op duurzame, algehele (mentale) gezondheid van de paarden. Het is belangrijk dat fokkers zich bewust worden van de gevolgen van hun selectie en dat ze streven naar een evenwicht tussen uiterlijke kenmerken en de algehele gezondheid en het welzijn van de paarden en pony’s. Alleen op die manier kunnen we een gezonde toekomst voor onze dieren garanderen. Dus stamboeken, neem de handschoen op en hou het fokbeleid tegen het licht. Wij paardendierenartsen ondersteunen graag met advies. Samen naar een gezonde paarden- en ponypopulatie in Nederland!
