Wanneer kan ik mijn jonge paard gaan belasten? Hoe voorkom ik blessures? En hoe vergroot ik de duurzame inzet van mijn paard zonder dat het dierenwelzijn in gedrang komt? Vragen te over voor vele paardeneigenaren en trainers. Carolien Munsters promoveerde op de inspanningsfysiologie van het paard en maakte er haar beroep van om in de praktijk daarover te adviseren.
Tijdens de Hippische Ondernemer Dag op 15 september 2023 kwam het onderwerp ‘belastbaarheid van paarden’ aan de orde. De aanwezigen luisterden geboeid naar Dr. Carolien Munsters en nadien werd in de wandelgangen de wens om meer voorlichting aangegeven. De belastbaarheid van paar den is onder paardenliefhebbers een veelbesproken onderwerp. Een onderwerp ook, dat door de resultaten van wetenschappelijk onderzoek ‘heilige huisjes’ neerhaalt en aloude veronderstellingen bij fokkers en gebruikers naar het rijk der fabelen verwijst. Als zo vaak en bij zoveel onderwerpen komt vroeg of laat de wetenschap te hulp. Een gesprek met Carolien Munsters leert hoe gepassioneerd ze met dit onderwerp bezig is. Haar onderzoeksresultaten roepen nieuwe vragen en dus nieuw onderzoek op. Mede daarom is ze nog altijd aangesloten als onderzoeker bij de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht waar ze onder anderen samenwerkt met professor Marianne Sloet en brengt ze haar kennis en ervaring via het bedrijf Equine Integration aan de man. De naam is al veelzeggend; belastbaarheid omvat veel meer. Paardenwelzijn is een geïntegreerd begrip want ook voeding, training en management behoren daartoe.
‘Resultaten van wetenschappelijk onderzoek haalt ‘heilige huisjes’ neer’
Belastbaarheid en blessurepreventie
Wat is de relatie van de belastbaarheid van recreatie- en sportpaarden tot blessurepreventie?
Munsters: “Je begint met mijn topic. Op dat onderwerp ben ik gepromoveerd. Het is een complexe materie waarin heel veel factoren een rol spelen. Belastbaarheid heeft niet alleen te maken met trainingsarbeid, maar ook met goede voeding, de begeleiding van de dierenarts en het management van de stal. Ik zie en spreek veel ruiters en trainers en het fascineert me hoe en waarom zij bepaalde dingen aanpakken. Het geven van goede trainingen is moeilijk. Wat doe je nu werkelijk? Oefeningen in stap, draf en galop veroorzaken een verschillende belastbaarheid bij het individuele paard. Door dat te monitoren krijg je meer inzicht in de belasting. Wat vaak wordt vergeten: paard én ruiter zijn twee atleten, die op elkaar inwerken. Door beiden te monitoren is er veel winst te behalen. Bij het KFPS kan men daarover meepraten. Uit een tweetal onderzoeken, de eerste uit 2009 en 2010, bleek dat veel paarden overtraind werden. We zagen onder andere hogere lactaatwaarden bij een vergelijkbare arbeid. Met de onderzoeksresultaten is toen concreet niet veel gedaan. Het pleit voor dit stamboek, dat men in 2020 de draad weer heeft opgepakt bij de drie- tot vijfjarige hengsten tijdens het verrichtingsonderzoek. Men vroeg zich af of de belasting bij de belastbaarheid van de hengsten paste. We hebben gemeten tijdens het verrichtingsonderzoek. Daaruit kwam naar voren, dat de hengsten het te zwaar hadden. Dat was geen leuk nieuws. Alle credits voor het stamboek, dat welzijn hoog in het vaandel heeft. De vraag rees: hoe kunnen we het beter doen? We hebben geadviseerd de training aan te passen door minder te doen. Van vijf dagen in de week gingen we terug naar drie dagen training en we adviseerden minder te galopperen. Ook in het management stelden we wijzigingen voor door de hengsten meer vrije beweging te geven. De resultaten waren positief. De hengsten werden fitter en raakte niet meer overtraind. Wat kunnen we hiervan leren? Training luistert nauw. Kleine wijzigingen kunnen grote gevolgen hebben, ten goede en ten kwade”
Een paard dat viereneenhalf jaar in de wei heeft gelopen is pas vanaf z’n zesde of zevende jaar goed belastbaar.
Ruitergewicht
Wat kan een paard en vanaf welke leeftijd? Munsters: “Om die vragen te beantwoorden moet je vele aspecten meenemen. Hiernaar is veel onderzoek gedaan. Een veulen heeft bij de geboorte een stokmaat van ongeveer 1 meter hoog. In 2-2,5 jaar groeit hij door naar pakweg 1.70 meter. Daarna zal hij misschien nog vijf centimeters groeien. De grootste lengtegroei van de botten vindt daarom plaats in de eerste 24 maanden. Een goede ontwikkeling van de pezen en kraakbeen is cruciaal in de eerste 5 tot 18 maanden en vraagt om veel vrije beweging met de mogelijkheid tot sprinten. In de periode van 24 tot 30 maanden kan men met de training starten door het longeren rustig op te bouwen en de trainingsbelasting op te voeren door ook te spelen met het ruitergewicht, het zadelmak maken. Dit gaat langzaam en denk daarbij meer in minuutjes per week dan uren. Een paard viereneenhalf jaar in de wei laten lopen en dan beleren omdat ze dan sterker zijn klopt niet in alle aspecten. De botten en andere weefsels zijn dan nog steeds niet gewend aan het dragen van ruitergewicht. Voordat zo’n paard dan goed belastbaar is, is hij ongeveer 6 tot 7 jaar. Wie op dit spoor blijft zitten maakt een denkfout en laat emotie spreken, terwijl de wetenschappelijke onderzoeksresultaten een andere weg wijzen. Dit omdat deze weefsels bij een paard in de groei het meest ontvankelijk zijn voor belasting en dat vermindert op latere leeftijd. Rustig en met mate opbouwen van de belasting is hier echter cruciaal. Jong beginnen, met mate, werkt positief uit. Dat geldt in de paardensport niet anders dan in de humane sport.”
‘Trainingspauzes niet langer laten duren dan drie tot vier weken’
Trainingspauze
Bij jonge maar ook oudere paarden hoor je ruiters en trainers zeggen: hij gaat op rust. Vaak is dat voor langere tijd. Doet men daar verstandig aan? Munsters: “Mijn advies is trainingspauzes niet langer te laten duren dan drie tot vier weken. Onderzoek heeft uitgewezen, dat na deze periode de belastbaarheid afneemt. Langere pauzes zijn niet wenselijk, al is dat bij blessures soms wel nodig. Een goed management blijft belangrijk. Ik wil benadrukken, dat correcte voeding essentieel is. Tijdens de opfok en latere leven is ruwvoer het hoofdbestanddeel van de voeding. Weten, ook op mineralen niveau, wat je voert is hierin essentieel, vooral in de groei en topsport. Daarnaast is bij het trainen het objectief kwantificeren ervan heel belangrijk. Wat dat betreft is de paardensport boeiend en intrigerend. Welke trainingsinspanning is nodig voor een manegepaard, dat zonder grote inspanning braaf zijn rondjes loopt versus een Grand Prix-dressuurpaard en een endurancepaard, dat 160 km moet afleggen? En wat kunnen we daarvan leren? Er is nog veel werk aan de winkel!”
Het trainingsadvies voor jonge paarden na het onderzoek bij het KFPS: niet vijf maar drie dagen trainen en minder galopperen.
WIE IS CAROLIEN MUNSTERS?
Dr. Carolien Munsters (1983) behaalde in 2006 haar Master (medische) biologie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. In 2013 promoveerde zij op het onderwerp inspanningsfysiologie van paarden aan de Faculteit Diergeneeskunde, Paardenwetenschappen, van de Universiteit Utrecht. In 2010 richtte zij Moxie Sport op om haar kennis van de inspanningsfysiologie te gebruiken ter verbetering van de training en de prestaties van sportpaarden. Samen met de Canadees Chris Sorensen, ruiter en trainer op het hoogste niveau, richtte ze in 2021 Equine Integration op. Dit bedrijf, waarin Moxie Sport opging, adviseert en ondersteunt topsporters, gepassioneerde amateurs, coaches en trainers op nationaal en internationaal niveau met innovatieve meet- en monitoringsystemen. Door wetenschappelijke kennis naar de praktijk te vertalen helpen zij de cliënten bij het verbeteren van de prestaties en het welzijn van mens en paard. Daarnaast is zij onderzoeker bij de Faculteit Diergeneeskunde voornoemd. Ze begeleidt diverse Olympisch teams en leverde bijdragen tijdens de Olympische Spelen van Londen, Rio de Janeiro en Tokyo. Carolien is een enthousiaste amazone.
EQUINE INTEGRATION
T: 06-12509719
E: info@equineintegration.com
