Paardenastma; een gezond paard hoest niet!

Paardenastma oftewel Equine Astma is een verzamelnaam voor diverse longaandoeningen (bijv. IAD, COPD, RAO, hooiallergie) die niet veroorzaakt worden door een infectie met bacteriën, virussen of schimmels, maar waarbij wel door een overgevoeligheidsreactie een chronische ontsteking in de longen optreedt. Equine astma is verder onder te verdelen in een lichte tot matige en een ernstige vorm.

Hoe ontstaat Equine Astma?

Equine Astma ontstaat door een combinatie van genetische en omgevingsfactoren die zorgen voor een overgevoeligheidsreactie in de longen, wat leidt tot een chronische ontsteking. Omgevingsfactoren die bijdragen aan het ontstaan van astma zijn organische stoffen in de lucht, te denken aan: schimmels, allergenen, stof, stofmijten en graspollen. Vooral paarden op stal worden extra blootgesteld aan deze stoffen door verschillende activiteiten zoals het schoonmaken van de stallen en tijdens het voeren van de dieren (bijv. het geven van hooi).^5,56 In zeldzamere gevallen kunnen paarden ook een overgevoeligheidsreactie ontwikkelen op graspollen op de wei en dan vooral bij erg warm weer in combinatie met droogte en een hoge luchtvochtigheid.⁴

Wat zijn de gevolgen van Equine Astma?

Equine Astma zorgt voor een vernauwing van de luchtwegen (bronchoconstrictie), een verhoogde ademhaling (in rust en / of tijdens activiteit) een verhoogde slijmproductie, hoesten (in rust en /of tijdens activiteit) verminderde prestaties en een langere hersteltijd na activiteit.⁴ Afhankelijk van de ernst van paardenastma kunnen symptomen variëren van iets minder kunnen inspannen bij activiteit tot zware benauwdheid in rust. ^{1, 2,3,5}

Welke symptomen geeft Equine Astma?

Milde tot matige Equine Astma toont geen verschijnselen wanneer het paard in rust is, maar pas tijdens activiteit/inspanning. Deze verschijnselen zijn al minimaal drie weken gaande, voordat er gesproken wordt van Equine Astma. Zo nu en dan hoest het paard bij inspanning, worden eventueel de prestaties minder en is er een verhoogde slijmproductie in de longen. Verder is er op cellulair niveau een ontstekingsbeeld aanwezig.⁴Het vernauwen van de luchtwegen is minder aanwezig dan bij ernstige paardenastma. Symptomen van milde tot matige paardenastma verbeteren vaak spontaan na behandeling en de kans op het terugkeren van de aandoening is laag. ^{1, 3,4}

Ernstige paardenastma kenmerkt zich doordat het paard ook in rust symptomen toont, waarbij de verschijnselen en de ernst ervan variëren over de tijd. Typische symptomen bij ernstige Equine Astma zijn chronisch hoesten, neusuitvloeiing, verhoogde longgeluiden (in beide longdelen kraken / piepen te horen) en eventueel een toename in de omvang van de buikspieren. Andere symptomen zijn: slechtere prestaties, verhoogde ademhaling tijdens rust en benauwdheid bij zowel activiteit/inspanning als in rust. Ernstige astma duurt vaak typisch enkele weken of maanden en verbetert alleen bij een strikte controle van de omgeving in combinatie met een juiste behandeling. De aandoening is niet te genezen. ^1,3,4

Hoe vaak komt Equine Astma voor?

Milde tot matige paardenastma komt bij ongeveer 60 – 80% van de paarden voor. Deze vorm van astma kan bij alle leeftijden voorkomen, maar wordt het meest gezien bij jonge paarden. Ongeveer 14 – 17% van de paarden heeft ernstige astma en deze aandoening komt hoofdzakelijk voor bij dieren ouder dan 7 jaar. ³

Hoe weet ik of mijn paard astma heeft?

Er zijn verschillende methoden om te onderzoeken of een paard astma heeft. Allereerst wordt er gekeken naar de ziektegeschiedenis van het paard en een klinisch onderzoek uitgevoerd. Met endoscopie is de hoeveelheid slijmopstapeling in de longen en luchtpijp te beoordelen. Een longspoeling bepaalt de hoeveelheid ontstekingscellen in de longen en een longfunctietest zegt iets over de maximaal haalbare capaciteit van de longen. Eventueel wordt er nog een radiografische opname of echo van de longen gemaakt. De diverse resultaten uit deze onderzoeken bepalen uiteindelijk de graad van de astma. ^2,3,4,5

Hoe is paardenastma te behandelen?

Paarden met ernstige astma blijven gevoelig voor de stofdeeltjes die een ontstekingsreactie opwekken, waardoor zij regelmatig een terugkerende behandeling nodig hebben. Dit in tegenstelling tot paarden met milde tot matige astma, zij verbeteren vaak spontaan na behandeling. De behandeling van Equine Astma bestaat allereerst uit het aanpassen van het (stal)management om blootstelling aan de stofdeeltjes te verminderen. Verdere behandeling bestaat uit het geven van medicatie die de ontsteking sterk vermindert (corticosteroïden), zorgt voor verwijding van de luchtwegen en de hoeveelheid slijm in de longen vermindert. ^2,3,4,5

Hoe voorkom je Equine Astma?

Om het aantal terugkerende behandelingen tegen astma te verminderen, is een juist stalmanagement heel erg belangrijk. Het belangrijkste doel is de paarden zoveel mogelijk stofvrij te huisvesten om aanraking met stofdeeltjes zoveel mogelijk te voorkomen. Enkele belangrijke aandachtspunten zijn:⁶

• Zorg voor een goed geventileerde stal, ook in de winter. (waar spinnenwebben zichtbaar zijn, is de ventilatie onvoldoende).
• Minimaliseer blootstelling aan allergenen als schimmels en stof:
  • Zorg tijdens het schoonmaken van de stal ervoor dat het paard buiten staat.
  • Ventileer de stal voldoende tijdens het schoonmaken.
  • Verstrek hoogwaardig ruwvoer met weinig stof (geef geen hooi uit balen met schimmelplekken).
  • Gebruik houtkrullen in de stal in plaats van stro of zaagsel.
  • Laat paarden niet uit een hooinet eten, maar van de grond. Laat daarnaast het hooi een tiental minuten in water weken of stoom het hooi.
  • Borstel het paard buiten.
  • Sla geen stro of hooi op in de buurt van de paarden(stallen).
  • Sproei de bak voor het rijden.
• Laat paarden zoveel mogelijk op de weide om frisse lucht in te ademen.
• Houd het paard in beweging; regelmatige matige lichaamsbeweging bevordert de longgezondheid.
  • Voorkom (intensieve) trainingen in een slechte luchtkwaliteit.

Voor meer informatie over de behandeling en preventie kunt u terecht bij uw dierenarts.

Referenties:

• Bullone M., Lavoie J-P. 2020. Asthma of horses and men – how can equine heaves help us better understand human asthma immunopathology and its functional consequences? Universitá Degli studi di Torino (1) p. 1 – 39.
• Couëtil L., Cardwell J. M., Lequillette R., Mazan M., Richard E., Bienzle D., Bullone M., Gerber V., Ivester K., Lavoie J-P., Martin J., Moran G., Niedzwiedz., Pusteria N., Swiderski C. 2020. Equine Asthma: current understanding and future directions. Frontiers in veterinary science (7) p. 1-21.
• Coëtil L. L., Cardwell J. M., Gerber B., Lavoie J-P., Leguillette R., Richard E. A. 2016 Inflammatoiry Airway Disease of hordes – revised consensus statement. Journal of Veterinary Internal Medicine (3) p. 503 – 515
• Kinnison T., McGilvray T. A., Couëtil L. L. Smith K. C., Wylie C. E., Bacigalupo S. A., Gomez-Grau E., Cardwell J. M. 2022. Mild-moderate equine astmhma: a scoping review of evidence supporting the consensus definition. The veterinary journal (286) p. 1 – 12.
• Sheats M. K., Davis K. U., Poole J. A. 2022. Comperative review of asthma in farmers and horses. Curr Allergy Asthma rep. (11) p. 1 – 15.
• Siegers W. E., Anthonisse M., van Eerdenburg F. J. C. M., van den Broek J., Wouters I. M., Westermann C. M. 2017. Effect of ionization, bedding, and feeding on air quality in a horse stable. Journal of Veterinary Internal Medicin (32) p. 1234 – 1240.

Geschreven door drs. J. de Mul, werkzaam voor Dechra als productmanager Landbouwhuisdieren & Paard.