Veulentjes in de wei zijn altijd een mooi gezicht, maar dan moeten ze eerst nog wel gezond geboren worden. Hoewel dit een natuurlijk proces is en in de meeste gevallen goed gaat, heeft de merrie soms onze hulp heel hard nodig. In dit artikel zetten we een aantal tips op een rij voor een drachtige merrie.
1. Gezond en vitale merrie
Het klinkt heel logisch, maar een geboorte is nu eenmaal topsport voor een merrie. Hiervoor moet ze dus in topconditie zijn. Vooral bij de uitdrijving tijdens de geboorte wordt er in relatief korte tijd veel energie gevraagd. Om dit aan te kunnen is het belangrijk dat de merrie voorafgaand aan de geboorte de juiste voedingsstoffen en voldoende beweging krijgt voor een optimale conditie.
2. Enten en ontwormen
Wanneer het veulen ter wereld komt wil je natuurlijk dat de weerstand bij het veulen gelijk zo optimaal mogelijk is. Door de merrie twee weken voor de geboorte te ontwormen en in de laatste maand van de dracht te enten tegen influenza en tetanus zorg je in ieder geval voor ideale omstandigheden.
3. Veilige en schone omgeving
Op het moment dat je merrie ‘ander’ gedrag dan normaal gaat vertonen zoals onrustigheid, kramperigheid, koliekverschijnselen, flemen, staart omhoog houden, zweten en/of melk laat lopen dan begint de voorbereidingsfase van de geboorte. Al zijn deze voortekenen niet bij elke merrie goed op te merken en gaat deze fase soms onopgemerkt aan ons voorbij. Omdat het soms snel kan gaan is het verstandig om te weten wanneer de merrie is uitgerekend en haar deze periode goed in de gaten te houden. Zitten er nog hoefijzers onder de voeten, haal ze er voor deze periode af en zorgt voor een grote, lichte kraamstal met een stroeve en schone bodembedekking zoals een dikke laag stro. Ook is het verstandig om de merrie vlak voor de geboorte niet van locatie te verwisselen in verband met verandering van omgevingsbacteriën waar ze in dat geval niet op in kan spelen. Is de merrie eerder bevallen en hierna dichtgezet? Zorg er dan voor dat dit tijdig weer wordt opengemaakt.
4. Zorg dat je alles bij de hand hebt
Niks zo vervelend als iets niet bij de hand hebben, terwijl je van tevoren weet dat je dit nodig hebt. Zorg dus dat er tegen het einde van de dracht altijd een koffer of emmer klaar staat met:
• Jodium Tinctuur 5% (geen Betadine) of andere navelontsmetter
• Ontsmettingsmiddel voor je handen
• Emmer met warm water
• Handdoeken
• Glijmiddel
• Schaar en navelklemmetjes
• Telefoon met belangrijke nummers
5. Grijp in bij stagnatie
Normaal gesproken komt het veulen eerst met zijn voorvoetjes en vervolgens met het hoofd naar buiten. Wanneer het veulen verkeerd ligt, kan dit complicaties opleveren. Zeker wanneer de weeën beginnen en met een enorme kracht het veulen naar buiten willen duwen. Mede om deze reden is het dus verstandig om bij de geboorte aanwezig te zijn om te kunnen ingrijpen wanneer dit nodig is. Wanneer de geboorte stagneert is er waarschijnlijk iets aan de hand en is het verstandig om door iemand met ervaring of een dierenarts te laten controleren wat er mis is. Is de dierenarts nog niet ter plaatse, ga dan met de merrie wandelen om de activiteit van de weeën af te remmen. Let dus altijd goed op wanneer de merrie wel perst, maar er niets naar buiten komt, er wel voorhoefjes maar geen hoofd komt, achterhoefjes eerst komen of bij een uitpuilende anus.
6. Check de nageboorte
De afsluitende fase van de geboorte is het moment waarop de placenta oftewel de nageboorte wordt uitgedreven. Naweeën en ongemak kenmerken deze fase, maar meestal ligt de nageboorte binnen een uur in de stal. Kijk deze goed na. Niet alleen om vast te stellen of deze compleet is, maar ook om te controleren op afwijkingen, zoals ontstekingen, tweelingdracht of delen zonder structuur. Omdat de nageboorte tegen het grootste deel van de baarmoederwand aan heeft gezeten tijdens de dracht is dit een goede spiegel hiervan. Afwijkingen hieraan geven dus een indruk van de binnenkant van de baarmoeder. Af en toe komt het voor dat de nageboorte niet loslaat van de baarmoederwand. Soms komt dit omdat het veulen nog niet heeft gedronken, omdat dit hormonen laat vrijkomen die het loslaten van de nageboorte bevorderen. Ook is de ene merrie of ras hier gevoeliger voor. Indien je twijfelt kan je aan de hand van de temperatuur de gezondheidsstatus van de merrie monitoren. Wanneer de nageboorte na twee uur er nog steeds niet af is, is het verstandig om de dierenarts te bellen. Leg in de tussentijd eventueel een knoop in de nageboorte, zodat de merrie er niet op kan gaan staan. Hang nooit gewicht, in welke vorm dan ook, aan het aan de buitenkant zichtbare gedeelte van de nageboorte. Dit bespoedigt het proces van afkomen niet, terwijl te grote tractie wel nare gevolgen kan hebben, zoals het afscheuren van de nageboorte of zelfs uitstulping van de baarmoeder. Als na zes uur de nageboorte nog niet is afgekomen, dan kunnen er giftige stoffen ofwel toxinen vrijkomen en hierdoor kan de merrie koorts, hoefbevangenheid of een ernstige baarmoederontsteking ontwikkelen.
7. Zorg dat het veulen gelijk de eerste uren biest krijgt
Is het veulen gezond geboren, check dan of het in de eerste twee uur sowieso de eerste melk (biest) bij de moeder drinkt. Is dit niet mogelijk of gebeurt dit niet, zorg dan dat je ingrijpt. Het kan ook voorkomen dat de merrie al voor de geboorte de biest verliest, doordat ze haar melk laat lopen. Wanneer dit het geval is, probeer dit dan op te vangen of wat biest van een andere merrie in te vriezen. De eerste geproduceerde melk is namelijk van levensbelang voor het veulen. Eventueel kan je vervangende preparaten toedienen aan het veulen als je vermoedt dat het onvoldoende biest heeft binnengekregen. Dit is overigens ook te meten via het bloed van het veulen. Daarnaast is het belangrijk dat het veulen binnen de eerste drie uur zijn eerste darmpek loslaat.
Bron: LTO Nederland
Vond je dit artikel interessant? Bekijk dan ook het artikel over embryotransplantatie en verwondingen en onrust voorkomen in de opfok.
Wil je tweemaandelijks op de hoogte gehouden worden over alles wat er in de hippische sector speelt? Sluit dan voor maar €44,50 per jaar (6 nummers) een abonnement af op de Hippische Ondernemer.
De monitoring van hoogdrachtige merrie en geboortebegeleiding vraagt nogal wat energie. Er zijn verschillende bedrijven waar je je merrie kunt laten bevallen, mocht je dit niet zien zitten.
